ĐIÊU! NGƯỜI THẾ MÀ ĐIÊU!
Truyện ngắn
Bùi Công Thuấn
1.Bên Hồ Con Rùa
Hiếm khi gặp được mùa thu ở Sài gòn, bởi đất phương Nam chỉ có 2 mùa mưa nắng. Những cơn mưa tầm tã làm ngập lụt khắp nơi. Những con đường mênh mông nước nổi trôi những số phận. Trịnh Công Sơn viết một câu rất thấm thía, “Phố bỗng là dòng sông uốn quanh”.
Sài gòn vào thu thật nhẹ. Buổi sáng sương rất mỏng. Sương không đủ làm ướt áo nhưng phủ trên tóc em những hạt li ti tinh khiết. Hàng cây trăm tuổi xung quanh Hồ Con Rùa đứng lặng im, thanh thản nhìn dòng người chạy vòng quanh. Cột nước ở giữa hồ vươn cao, thẳng đứng, thanh tú. Một vài cô gái đi trên bờ hồ để tìm một kiểu ảnh đẹp. Người ta bảo Hồ Con Rùa là mắt rồng, là cõi linh thiêng trong tâm thức của người làm nên hồ này.
Nghe anh nói như vậy, tôi nhìn anh nửa tin nửa ngờ, vì tôi không phải dân thành phố:
- Điêu! Sao anh giỏi điêu thế?
Rồi tôi nhái giọng các cô Bắc kỳ nói với anh:
- Tớ là tớ không thích đâu nhá, người gì mà điêu, mà kiêu, mà điệu.!
Anh ngạc nhiên và cười phá lên, hỏi lại:
- Ôi sao em giống Bắc Kỳ quá zợ? Nghe khó chịu cực kỳ. Nhưng em có biết điêu là gì không?
Tôi ớ người, vì điêu là tiếng Bắc, tôi là dân Nam, hiểu mơ hồ thôi:
- Điêu là xạo phải không anh?
- Không phải?
- Thế là gì?
- Hihi!
Anh nhìn ra xa, cười hiền hiền nhưng có vẻ gì đó điêu điêu:
- Điêu là iêu đi, tức là em bảo anh yêu đi
- Người gì mà điêu dễ sợ. Sao anh ăn gian thế?
- Nói lái theo kiểu hiện đại mà!
Chúng tôi cười vui vẻ, và tự điển yêu của chúng tôi có thêm từ mới thật dễ thương: Điêu là yêu đi. Tôi biết anh bịa nhưng vẫn thú vị. Tôi bảo
- Anh điêu lắm cơ, nhưng em thích vậy!
- Em thích điêu như thế nào?
- Là sao?
- Là em thích bị hành thượng hành hạ, bầm dập, hay bèo nhèo?
- Anh nói gì nghe ghê vậy?
- Ờ điêu là vậy. Các cụ bảo yêu nhau là làm tình làm tội, là hành hạ nhau!
- Vậy thì ai dám yêu nữa?
- Ấy thế mà các cụ lại yêu chết mệt đấy!
- Là sao?
- Đêm bảy, ngày ba, vào ra không kể. Cộng chung là 10 có dư. Hành hạ là hành cái phần dưới, còn làm tình làm tội là làm tình cho đến khi thấy tội nghiệp mới thôi. Đó, em thấy các cụ ghê chưa!
- Trời ơi, anh lại điêu nữa rồi, Điêu! Điêu! Điêu!
Anh ôm chầm lấy tôi, làm tôi sượng chín người, những khách ở bàn xung quanh trố mắt nhìn… tôi đẩy anh ra:
- Anh làm gì vậy, không sợ người ta bảo mình điên sao
- Tại em nói anh điêu, là bảo anh yêu đi, yêu đi, yêu đi.
Chúng tôi đang ngồi ở quán café Ngõ Thời Gian nhìn ra Hồ Con Rùa, một buổi sáng thật bình yên. Cũng thật hiếm khi tôi có dịp ngồi bên anh như lúc này. Tôi có cảm giác như đang ngồi ở một quán cóc giữa mùa thu Paris, dịu dàng, lãng mạn.
Câu chuyện của chúng tôi mỗi ngày mỗi thú vị. Nói chuyện với anh, tôi luôn thú vị, vì anh đem đến những điều mới lạ. Có lần anh kể tôi nghe câu chuyện sinh tố bồ ngót, nghĩa là người ta xay cây bồ ngót thành sinh tố để uống. Món này hơi lạ, tôi chưa nghe ai nói bao giờ. Bồ ngót là loại rau chỉ để nấu canh thôi. Anh kể, có một ông chồng, còn trẻ, gặp phải bà vợ có nhu cầu điêu rất cao. Mỗi đêm phải phục vụ bà vợ phải ba bốn cữ, anh ta chịu không nổi. Bà vợ chăm sóc anh rất kỹ, tìm những món bổ dương để hồi sức cho anh, nhưng tuyệt đối không dùng thuốc tăng lực. Thế nhưng tất cả các món tẩm bổ cho cậu nhỏ chẳng giúp anh cải thiện bản lĩnh đàn ông xíu nào. Anh ta gần như tuyệt vọng. Bỗng một hôm có người chỉ bài thuốc đơn giản. Rau ngót xay sinh tố uống, rất rẻ. Anh ta uống hai tháng thì hiệu quả không ngờ. Anh ta bảo, bây giờ bà ấy có đòi thêm anh ta cũng vẫn sẵn sàng.
Tôi nghe chỉ hiểu mơ hồ. Anh hỏi tôi,
- Mai mốt đi chơi với anh, e có mang theo sinh tố bồ ngót không!
Tôi phát vào vai anh một cái đét.
- Anh lại điêu nữa rồi?
- Sao là điêu?
- Em không biết!
- Tại mỗi lần nói chuyện, e hay đòi anh “nhiều hơn cơ”, mà lần sau nhiều hơn lần trước thì anh thua là chắc!
- Anh thua là sao?
- Là em cũng thua?
- Ủa sao anh thua thì em cũng thua?
- Trong các cuộc đua tranh luôn có người thắng người thua, nhưng trong cuộc tình, anh thua thì em cũng thua. Bởi vì, khi ấy nhiệt độ yêu ở anh trở về số không, cảm xúc lạnh ngắt. Em có đốt lửa cũng không làm nóng tảng băng được, vậy em không thua là gì?
- Không hiểu!
- Hãy đợi đấy!
- Đợi đến bao giờ?
- Đến khi em bị hành hạ, bầm dập, bèo nhèo, hớp hớp, thoi thóp thì biết!
- Điêu! người thế mà điêu!
2. Những chuyện điêu.
Thịt người ăn được không mẹ?
Một em bé níu tay mẹ hỏi :
- Thịt người ăn được không mẹ?
Người mẹ kinh ngạc:
- Ai dạy con nói vậy?
- Nhưng con hỏi mẹ, thịt người ăn được không?
- Mẹ cấm con nói vậy. Bậy bạ hết sức?
Em bé lặng im một phút rồi lại níu tay mẹ nói:
- Sao mỗi sáng, ba hay đứng bên cửa sổ nhìn ra ngoài, thấy cô hàng xóm đi qua, cô ấy mặc váy ngắn, ba khen: Ngon quá! Con quá! ực, ực!!
Một chuyện cười nho nhỏ nhưng dí dỏm làm tôi cảm thấy nhột nhột trên đùi mỗi khi mặc váy ngắn. Tôi nghĩ “tội lỗi! tội Lỗi!” cho những đứa trẻ và những người đàn ông thánh thiện đứng bên cửa sổ. Trời sinh ra cái giống đàn ông là như thế. Mà những gì trời sinh thì đều tốt đẹp. Anh bảo vậy. Anh đã kể cho tôi nghe những câu chuyện vui vui suốt một tháng tôi làm ca đêm.
Lúc ấy tôi mới lên Sài gòn, trong khi chờ đi học, tôi đã xin đi làm, để có thu nhập cho việc sinh hoạt và để tiếp cận với cuộc đời cho có kinh nghiệm. Tôi cũng muốn thử sức xem mình có chịu đựng nổi công việc nặng nhọc không. Anh khuyên tôi không nên như vậy, vì thức đêm sẽ mất sức, sẽ không học được. Nhưng tôi đã nhận việc rồi. Anh bảo, thôi em cứ làm theo ý em. Cũng tốt thôi. Mỗi đêm anh sẽ kể cho em nghe một câu chuyện lúc em nghỉ giữa ca đêm. Và anh đã kể cho tôi nghe những câu chuyện vui đúng một tháng trời. Một tháng anh đã thức với tôi và chờ tôi tan ca lúc 5 giờ sáng để chúc một ngày mới tốt đẹp. Tôi cảm động hết sức và yêu anh nhiều hơn. Nhiều câu truyện theo tôi mãi.
Nữ thần của những cô gái FA.
Anh hỏi tôi, mai một ế chồng thì em có biết cầu xin vị thần tình yêu nào không.
Tôi bảo:
- Anh muốn nói đến Cupid và Psyche
- Không phải, đó là thần tình yêu của phương Tây. Thần tình yêu Việt Nam cơ!
- Em không biết! Việt Nam làm gì có thần tình yêu? Việt Nam chỉ có thần đánh giặc thôi!
- Vậy là em còn “ngây thơ” lắm. Em nghe nha. Vua Hùng Vương thứ 18 có cô
con gái tên là Tiên Dung xinh đẹp, thích ngao du sơn thủy. Một hôm thuyền của công chúa đến một quãng sông đẹp, nàng bảo thị nữ dừng thuyền và lên bãi tắm. Không ngờ nơi ấy có Chử Đồng Tử đang trốn. Chử Đồng Tử là chàng trai đánh cá ở bến sông, rất nghèo. Hai cha con chỉ có 1 cái khố. Khi cha chết, Chử Đồng Tử thương cha, quấn khố chôn. Từ đó chàng ở trần, suốt ngày ngâm mình dưới nước. Thấy đoàn thuyền có quan quân đi tới, Chử Đồng Tử hoảng sợ, vội trốn vào đám lau sậy, vùi mình xuống cát. Tiên Dung sai người quây màn ở bụi lau để tắm, ngờ đâu đúng ngay chỗ của Chử Đồng Tử. Công chúa xối nước, lộ ra thân hình Chử Đồng Tử. Theo phản ứng tự nhiên, là hai người bụm tay che nơi cần phải che, giống như Adam-Eva ngày xưa trong vườn địa đàng lần đầu tiên nhận ra thân thể ngà ngọc của mình! Quá ngạc nhiên,Tiên Dung hỏi:
- Sao nhà ngươi lại ở đây, chỗ ta đang tắm?
- Ơ… hay nhỉ! tôi… ở đây trước cô.- Chử Đồng Tử sợ hãi trả lời,
Tiên Dung biết mình đuối lý, bèn cười nói rằng:
- Hai ta gặp nhau trong cảnh như thế này thì đúng là duyên trời rồi, chàng có biết không. Chỉ vợ chồng mới nhìn thấy nhau trần trụi giữa ban ngày thế này.
Nói rồi bèn sai thị nữ đem vào một bộ nam phục. Bọn thị nữ ngạc nhiên, vì công chúa tắm một mình sao lại mang nam phục? Khi hai người đi ra, các thị nữ trầm trồ, ôi sao lại có chàng trai bụng 6 múi thế kia, công chúa thật tuyệt vời. Từ đấy Tiên Dung công chúa sống với Chử Đồng Tử. Sau này họ lên tiên. Nhân dân lập miếu thờ ở nơi họ gặp nhau gọi là Bãi Tự Nhiên. Cô nào ế, đến đó cầu Tiên Dung thánh mẫu, thế nào cũng kiếm được một chàng trần trụi, bụng 6 múi..
Rồi anh quay sang hỏi tôi:
- Hình như em cũng lượm được anh ở bến sông phải không?
- Điêu! Người thế mà điêu!- tôi lườm anh một cái để che bới đi sắc đỏ đang ửng lên trên mặt tôi.
Đúng là chuyện tình yêu Việt Nam độc đáo và hấp dẫn cực kỳ. Nhưng tôi phân vân không biết có thực là Tiên Dung thánh mẫu sẽ nhận lời cầu của các cô gái ế hay không, mà sao xung quanh tôi dân FA ngày càng đông!
Chuyện nữ thần da đen
Anh thấy tôi tư lự, lại hỏi:
- Em có biết một nữ thần tình yêu nào người đen da không?
- Ủa! sao lại là người đen da, chỉ có người da đen châu Phi thôi.- Tôi vừa trả lời anh, vừa đoán xem anh đang dùng trò gì để lừa bóng trong chân tôi. Tôi hỏi:
- Người da đen châu Phi họ có biết yêu không anh, trông họ còn hoang dã quá!
- Tình yêu mang tính nhân loại, dù da đen, da trắng, da đỏ hay da vàng đều yêu. Nhưng chuyện về cô gái da đen ở Việt Nam mới ly kỳ.
- Việt Nam da vàng, các cô gái da rất trắng, làm gì có cô gái nào da đen?
- Thế em không biết ở núi Bà Đen thờ nhữ thần da đen là gì?
- Anh lại điêu!
- Cô gái nào đang yêu lên núi Bà Đen cầu, Bà sẽ cho được chết với tình yêu thủy chung. Em biết khộng?
- Eo ơi! Thật không anh? Hay anh lại điêu?
- Thì ngày xưa, Lý Thị Thiên Hương mà người Cambuchia gọi là Đênh, tức Bà Đen, đã chọn cái chết để bảo vệ tình yêu, danh dự và sự thủy chung là gì!
- Ôi! Cảm động quá!
- Ngày nay làm gì có cô gái nào được như Thiên Hương, nên có rất ít cô gái dám lên lễ Bà, họ sợ!
- Anh lại điêu! Điêu! Điêu!
- Hi hi. Hay hôm nào anh với em đi lễ Bà, em đi không?
- Eo ơi! Em còn đang yêu, ai lại muốn chết để bảo vệ tình yêu bao giờ, trừ khi cá sấu nó xơi anh!
- Một đều! em tiến bộ rồi đó!
- Ka ka ka ka…
- Nhưng anh đố em câu này, nếu em trả lời được, anh sẽ thưởng, em muốn gì anh chiều nấy?
“Nợ tình chưa trả cho ai
Khối tình đem xuống tuyền đài chưa tan
- Anh nói thử xem?
- Hai câu thơ sau đây của Thanh Thảo mà chính tác giả cũng không hiểu nghĩa, em thử giảng nghĩa xem là gì: ”
“Giọt nước mắt vầng trăng
Long lanh nơi đáy giếng”
- Giời ơi! Tác giả còn không hiểu thì sao em hiểu được?
- Vậy anh mới đố em, và sẵn sàng thưởng cho em bất cứ điều gì em thích!
Tôi biết anh đang “điêu”, nhưng làm sao biết được anh đang dùng chiêu trò gì? Bao giờ anh cũng bắt đầu câu chuyện một cách rất thật thà, chân thành, lại “uyên bác” nữa, và tôi tin là anh nói thật! nhưng đùng một cái, ngay lúc tôi không ngờ, anh “lật ngửa bụng tôi lên”, thế là tôi thua! Lần này anh hứa thưởng tôi bất cứ điều gì tôi thích, nghĩa là anh biết chắc tôi không thể trả lời được, với lại tiền đề anh đưa ra là, chính tác giả cũng không hiểu mình viết như thế có nghĩa là gì! Tôi đành dùng chiêu của anh để mong cầm hòa:
- Anh nói, trong chuyện tình yêu nếu anh thua thì em cũng thua, đúng không?
- Đúng.
- Vậy nếu anh thắng thì em cũng thắng chứ gì?
- Chuẩn!
- Vậy em để anh thắng! hihi!
Anh khựng lại một chút vì không ngờ bị tôi cho đo ván:
- Mừng quá, anh chỉ sợ em đòi “nhiều hơn cơ” thì anh thua là cái chắc.
Rồi anh nói về “giọt nước mắt” trong câu “Giọt nước mắt vầng trăng”. Đó là giọt nước mắt của Mỵ nương. Khi nàng ngồi nhớ Trương Chi, giọt nước mắt rơi xuống chiếc ly ngọc làm bằng khối tình của Trương Chi, làm cho ly ngọc vỡ tan. Anh bảo, tình yêu là lý tưởng, khi rơi xuống trần tục, nó sẽ tan vỡ, không sao giữ được. Còn “Giọt nước mắt/ long lanh nơi đáy giếng” là cuộc tình Mỵ Châu-Trọng Thủy. Mỵ Châu chấp nhận cái chết và hy sinh cuộc tình trước trách nhiệm về sự tồn vong của đất nước. Nhưng nước mắt dân gian khóc thương cho họ, như nước dưới giếng sâu, nơi mà người ta rửa ngọc trai Mỵ Châu, ngọc trở nên sáng ngời. Cả hai truyện đều nói đến tình yêu lý tưởng, đều kết bằng khối ngọc long lanh. Cái lý tưởng khi rơi xuống đời thực thì vỡ tan.
Câu chuyện anh kể làm cho lòng tôi xốn xang. Tôi chìm trong những day dứt về tình yêu. Tôi ngộ ra điều này: chuyện tình yêu Việt Nam hay thật, và chứa đựng bao nhiêu thông điệp mà người trẻ như tôi không biết.
Thấy tôi buồn, anh hỏi:
- Em sao vậy? anh xin lỗi nếu câu chuyện làm em không vui!
- Không có gì anh à, em chỉ sợ…
- Em sợ gì?
- Sợ nước mắt của em sẽ làm vỡ tan ly ngọc làm bằng khối tình của anh như trong truyện Trương Chi-Mỵ nương. Đời mong manh quá. Cái gì là lý tưởng thì không tồn tại trong đời thực …
Chúng tôi ngồi lặng bên nhau, đối mặt với cuộc đời trước mặt.
3. Tình yêu thiên thần
Anh thường hỏi tôi:
- Em yêu anh nhiều không?
Tôi trả lời không đắn đo:
- Em yêu anh nhiều lắm, nhiều hơn tất cả mọi thứ trên đời này cộng lại, nhiều hơn sức chứa của trái tim, nhiều hơn anh tưởng nữa, đến vạn kiếp lai sinh.
- Sao em yêu anh nhiều thế?
- Duyên trời?
- Là sao?
- Là không thể giải thích bằng bất cứ điều gì một cách khoa học, rằng tại sao em lại yêu anh. Bởi em yêu anh vì anh là anh, yêu là yêu thế thôi, không vì bất cứ cái gì khác. Không ràng buộc bởi những hệ lụy xã hội. Tình yêu thuộc về trái tim, lý lẽ của cái đầu không giải thích được. Anh thường bảo, tình yêu bị trói buộc bởi hệ lụy xã hội thì tình yêu sẽ chết. Bao nhiêu người yêu nhau, lấy nhau rồi li dị là vì sao? Hệ lụy xã hội đã giết chết tình yêu. Em còn nghĩ, tình yêu là duyên trời. Anh có nhớ chuyện Vi Cố và Nguyệt Lão không?
- Uhm.
Nguyệt Lão là ông già ngồi dưới trăng. Vi Cố đi ngang qua thấy ông đang nối hai sợi tơ bèn hỏi :
- Ông làm gì vậy?
- Ta đang se duyên cho người trần gian.
- Ông nói thế nghĩa là sao?
- Nghĩa là khi ta nối hai sợ dây lại với nhau thì ở dưới trần có hai đứa nắm tay nhau và nói lời thề “Anh/em là…nhận anh/em làm vợ/chông, và hứa sẽ giữ lòng chung thủy với em/anh, khi thịnh vượng cũng như lúc gian nan, khi ốm đau cũng như lúc mạnh khỏe, để yêu em/anh, và tôn trọng em/anh mỗi ngày trong suốt đời anh/em”
Thấy trước mặt ông già có cuốn sách, Vi Cố hỏi :
- Cuốn sách gì đó ông?
- Sách ghi tên những đứa ta se duyên.
- Có tên tôi không?
- Có.
- Tôi xem được không?
- Được.
Vi Cố cầm lên xem. Sách ghi: Vi Cố lấy con gái đứa ăn mày ngồi ở cổng chợ. Thấy vậy, Vi Cố giận quá. Anh đi học để thi làm quan, sao lại lấy con gái đứa ăn mày ở cổng chợ. Anh nhớ lại, ở cổng chợ có đứa ăn mày ngồi bồng một đứa nhỏ. Vi Cố về nhà xách dao ra chém xả đứa ăn mày rồi bỏ chạy. Sau này ra làm quan, anh lấy con quan. Một lần vô tình, anh thấy trên đầu vợ có vết sẹo, Vi Cố hỏi vợ:
- Sao trên đầu em có vết sẹo này?
Vợ anh bảo:
- Lúc ấy mẹ và em đang ngồi ở cổng chợ, có thằng điên nào đó chém túi bụi vào người mẹ em rồi bỏ chạy. Lúc ấy bố em đi ngang qua, bố làm quan, đi tuần tra thấy vậy đem em về cứu chữa.
Vi Cố nghe vậy bèn kêu trời! duyên nợ! duyên nợ!
Tôi hỏi anh:
- Em có là “nợ” của anh không?
- Không.
- Uhm. Em sẽ không bao giờ để mình trở thành “nợ” của anh. Em hiểu giá trị của tự do. Tự do của anh và của em. Chúng ta thuộc về nhau trong tình yêu. Tình yêu thiên thần là mãi mãi, đến muôn vạn kiếp lai sinh. Còn con người xã hội của chúng ta thuộc về thế giới khác.
- Em tin ở kiếp lai sinh à?
- Em chờ anh ở kiếp lai sinh, sẽ ôm anh cứng ngắc. Em chỉ tưởng tượng vậy thôi. Em không hình dung được nó như thế nào.
- Kiếp lai sinh là kiếp người của ta sau này. Nhà Phật nói, sau khi chết 49 ngày, người ta đi đầu thai. Tùy theo nghiệp quả mà người ta vào cõi Phật, cõi Trời, cõi Người hay cõi Ngạ quỷ…
- Vậy thì làm sao em tìm được anh. Em nghe nói trước khi đầu thai, Diêm Vương cho uống tô canh lú, làm cho mình quên hết mọi chuyện kiếp trước.
- Uhm, nhưng tất cả là bịa. Mỗi người là thần linh của chính mình. Anh sẽ chờ em ở “cõi trời” để yêu nhau, ở đó em tha hồ đòi nhiều hơn cơ…
- Anh lại điêu, người thế mà điêu! Nhưng mà yêu lắm cơ!
Tôi cắn anh một cái làm anh kêu “áh!” rồi ôm tôi thật chặt. Tôi nhắm mắt hình dung mình ở kiếp lai sinh.
4. Sóng gió
Người chủ tàu nói với chúng tôi rằng, đối với người hành nghề câu mực đêm thì điều đáng sợ là phải đối mặt với những cơn giông và gió lớn bất ngờ trên biển. Biển đêm mênh mông, mặc cho sóng gió, mưa quất vào mặt, nhưng cũng phải cố gắng chịu đựng. Tôi cầu trời cho chuyến đi của chúng tôi không gặp sóng gió. Nhưng trong sâu thẳm lòng mình, tôi dự cảm điều gì đó mơ hồ lắm, làm tôi lo lắng.
Ở Cần Giờ có nghề săn bạch tuộc. Người ta đặt lờ men theo sông Đồng Tranh, sông Mùng Năm, hai bên là những hàng đước, mắm mọc kín mặt đất bùn nhão. Lúc triều lên, bạch tuộc men theo con nước, bò lên trên phía rừng, nơi có gốc mắm, gốc đước, trang hay bần để kiếm thức ăn. Chúng sẽ rơi vào bẫy lờ. Thủy triều ở Cần Giờ lên xuống hai lần và ngư dân cũng đi gỡ lờ hai lần. Nhưng chúng tôi không đi theo những người đặt lờ.
Chúng tôi thuê một thuyền đánh cá nhỏ để đi theo những người câu mực đêm. Nhóm thực tập của chúng tôi có bốn sinh viên, hai nam hai nữ. Một anh phụ trách quay phim, một anh chuẩn bị những công đoạn, những cảnh quay. Một chị bạn viết kịch bản, còn tôi làm đạo diễn và biên tập. Bài thực tập của chúng tôi là phóng sự về nghề câu mực đêm.
Chúng tôi đi xe Honda từ Sài gòn đến Cần Giờ. Con đường không dễ dàng như tôi tưởng, và nhất là lúc lên thuyền ra biển tôi mới giật mình về những gì sẽ xảy ra mà tôi chưa lường trước. Nhưng hãy bỏ qua những chuyện ấy.
Từ năm giờ chiều những người câu mực đã chuẩn bị đi biển. Đồ nghề chỉ có một đèn măng sông, mấy chiếc cần câu và ống dây câu. Có thuyền câu dùng bóng điện loại tiết kiệm. Ống dây câu có hai loại. Một loại phía dưới dây câu gắn ba chiếc rường trông giống con tôm đầy màu sắc. Rường làm bằng chì hoặc nhựa phản quang, gắn chùm móc câu phía dưới. Thân rường được quấn giấy kim tuyến xanh, đỏ, tím, vàng để dễ bắt ánh sáng hắt ra từ đèn.
Khi thuyền của chúng tôi ra đến chỗ có hàng chục thuyền câu mực, chúng tôi bắt tay vào công việc ngay. Chủ thuyền cho chúng tôi bám sát một ghe câu. Gần đó cũng có vài ghe câu khác đang chuẩn bị đồ nghề, chắc là khách du lịch đi câu mực đêm để tìm cảm giác thú vị. Anh bạn quay phim cố gắng ghi lại thật cụ thể, thật đầy đủ tất cả các công đoạn câu mực. Cảnh một ngư dân chuẩn bị mồi, những con tôm giả nhiều màu sắc nằm dưới sàn thuyền câu. Người câu mực đặt đèn sáng để dụ mực đến. Người câu cá chỉ cho khách cách thả câu. Cận cảnh người câu mực tập trung theo dõi dòng nước, quan sát dây câu để biết lúc nào mực dính câu và bắt mực lên. Phải khéo tay để con mực không tuột mất. Chúng tôi cũng quay thật bắt mắt một người khách câu được con mực to. Mặt anh ta rạng rỡ nụ cười, Nhìn con mực tươi, chúng tôi thấy háo hức. Tôi hỏi người chủ thuyền về nghề câu, về nỗi vất vả, về thu nhập và cả ước vọng của họ. Nhóm chúng tôi quyết tâm làm một bài phóng sự đạt điểm giỏi.
Biển về đêm mênh mông bóng tối nhưng lấp lánh như sao sa nhiều ánh đèn, cả những ánh lân tinh dưới biển. Người chủ thuyền giải thích: “Câu mực ban ngày phải dùng mồi sống, còn ban đêm có thể dùng mồi giả, nhưng phải biết cách rọi đèn để mực nhìn thấy mà tìm đến chụp”.
Một chiếc ghe câu chạy qua thuyền của chúng tôi. Chủ ghe nói vọng qua chiếc thuyền đang câu mực: ”Kiếm vài con cá nhỏ làm mồi đi”. Một người ngồi trên thuyền câu gần đấy vội lấy cần câu ngắn thả xuống nước. Khoảng 10 phút sau, anh giật lên một con cá nục cỡ hai ngón tay. Anh ta lại thả câu. Anh nói “Kiếm mấy con chút nữa dằn bụng chớ thức khuya đói lắm. Tui trữ sẵn mì gói với bánh tráng. Mực, cá tươi nấu mì hay hấp cuốn bánh tráng thì hết sẩy.” Chúng tôi nghe họ nói chuyện hấp dẫn quá chừng. Nhưng chưa biết đến khuya đói thì chúng tôi sẽ ăn gì đây vì mấy ổ bánh mì mua hồi chiều chúng tôi đã ngốn hết cả rồi. Anh bạn quay phim nói, lo gì, ở đây sẵn cá, mình mua lại và nuớng ăn qua đêm cũng được. Người chủ thuyền bảo, các cô cậu cần gì tôi có đủ đồ nghề ở đây, nấu, nướng hay hấp đều có đủ.
Những người trên thuyền câu nói chuyện rôm rả. “Có khi Mực nổi lên mặt nước, dân đi câu mà gặp cảnh này là sướng lắm, câu cả đêm quên mệt, quên đói. Dân gian có câu chim trời cá nước, gặp hôm mực nổi câu không hết, cũng không ít đêm ngồi chèo queo suốt cả đêm”…
Một người khác nói: “Câu mực phải biết nhử, thả khơi khơi nó không ăn đâu. Mực khó tính như anh chàng đẹp trai nhà giàu đi tìm vợ. “Đối tác” phải đẹp, sáng sủa và đầy hấp dẫn mới thu hút được.” Một người khác chen vào: “Câu mực rất vô chừng, người câu phải biết nhìn con nước, nước lờ mực thích mồi màu xanh đậm, nước thanh nó lại thích màu lợt hơn.”
Quả là nghề câu cũng lắm công phu.
Biển đêm cho chúng tôi một tâm trạng thật khoáng đạt. Ở thành phố chật chội và ngộp thở, giờ được ở giữa biển mênh mông, con người như được thắp cánh những ước mơ. Bây giờ chúng tôi mới thấy tình bạn là gần gũi và thân thiết. Nếu lỡ gặp giông bão thì cùng chìm thuyền với nhau.
Sau khi ghi hình xong, chúng tôi ngồi nhìn biển, nghe tiếng lòng xao động. Đêm về khuya, chúng tôi xích lại gần nhau hơn. Sóng nhẹ làm con thuyền chòng chành như nhịp võng ru. Nhóm chúng tôi có bốn người, thân thiết với nhau từ năm thứ nhất, lần này đi xa để làm phóng sự. Mỗi người mỗi hoàn cảnh, cùng về Sài gòn học, cùng có những ước mơ một ngày nào đó sẽ là những phóng viên truyền hình, đi khắp nước, ghi nhận những sự kiện lớn, có cả những ước mơ làm phóng sự ở những sự kiện quốc tế. Nhưng không biết sau khi ra trường số phận mỗi đứa sẽ như thế nào. Không biết giông bão cuộc đời có nhận chìm những ước mơ của chúng tôi không. Đêm chuyển về sáng, trời đầy sao, biển cũng đầy sao. Chúng tôi lặng im, mỗi đứa theo đuổi ý nghĩ riêng của mình.
Tôi nằm nhìn sao, không biết đâu là ngôi sao chiếu mệnh của mình. Tôi ước ao biết được cách coi sao như người xưa thì thú vị biết mấy. Tôi cũng muốn tìm ngôi sao chiếu mệnh của anh. Chắc ngôi sao này sáng lắm, bởi anh là người “nổi tiếng”, tôi thường nói với anh vậy. Anh luôn khiêm tốn nói rằng mình chỉ là người bình thường, có chút lòng thành với đời với người. Tất cả mọi thứ anh có là do trời cho, anh chẳng có gì, chỉ có nợ đời phải trả và anh luôn chịu thiệt thòi. Anh thường che dấu tâm hồn mình bằng một nụ cười hiền lành, hiếm khi nào anh nói cho tôi nghe về cuộc sống riêng của anh. Anh bảo, chẳng ích lợi gì cho tình yêu thiên thần. Em chỉ cần biết anh yêu em là đủ. Em là báu vật vô giá trời cho anh, vì chẳng có ai yêu anh bằng tình yêu như em đã yêu anh. Nghe anh nói mà tôi thấy thương anh chi lạ. Tôi vốn vô tâm, nào đã biết yêu bao giờ, nên luôn làm anh thất vọng.
Suốt ngày hôm nay tôi không liên lạc được với anh. Vùng biển tôi đang lênh đênh không có sóng di động, đó là điều tôi không lường trước. Tôi cũng không nghĩ rằng mình lại ngủ trên thuyền với các bạn, dù rằng các bạn trai nằm dưới khoang thuyền, còn hai đứa con gái chúng tôi được chủ thuyền xếp cho nằm tầng trên. Nhưng tôi thực sự lo lắng, bởi biết đâu tại nạn lại không xảy ra, thân gái dặm trường. Anh thường bảo, tai nại xảy ra lúc mình không ngờ. Em không nên tin ai, bởi mình cũng không thể tin chính mình nữa là. Dù vậy, trong hoàn cảnh này đây, tôi phải bám víu lấy một chút mong manh sự lương thiện của con người. Lúc đi tôi cũng không báo cho anh biết tôi đi đâu. Tuần trước khi đi khảo sát địa điểm, tôi cũng không báo cho anh. Khi anh biết tôi được bạn trai chở bằng xe Honda đi về trong ngày, anh đã giận tôi mấy ngày. Bởi anh suy diễn ra những gì chúng tôi đi trên đường, vào quán café võng bên đường, ăn chung và… vân vân. Tôi có thanh minh rằng tuy ngồi sau xe nhưng em vẫn giữ khoảng cách an toàn. Cả bốn đưa đi chung để khảo sát thực địa, đâu phải là cặp, cặp mà vào café võng. Anh bỏ qua, nhưng tôi biết những điều như thế in mãi bộ nhớ của anh về tôi, không xóa được.
Có lần mầy ngày tôi bị đau thần kinh tọa không liên lạc được với anh. Tôi bảo, em phải đi châm cứu. Em đến nhà bác em, có ông thầy châm cứu ở đó. Hình như anh rất quan tâm. Anh bảo, thần kinh tọa đau lắm, em phải chữa cho dứt, nếu không, nó đau buốt không thể làm gì được. Tôi nói, anh đừng bận tâm. Ông thầy chỉ châm cứu các huyệt trên tay thôi, ít bữa là hết. Tôi không ngờ sau đó anh gửi cho tôi bản đồ kinh mạch các huyệt châm cứu thần kinh tọa từ thắt lưng xuống đùi, bắp chân và bàn chân. Anh bảo. Châm cứu thần kinh tọa trên thắt lưng và trên đùi, anh chưa thấy ai châm cứu thần kinh tọa trên tay bao giờ? …Lần ấy giông bão làm chúng tôi chìm nghỉm. Tôi không biết lần này sẽ ăn nói với anh thế nào?
Tôi đã thức trắng đêm với những vì sao, với nhịp ru của sóng biển. Nỗi nhớ làm choáng ngợp hồn tôi. Chuyến đi thành công tốt đẹp.
Tôi về Sài gòn đã ba ngày. Và anh cũng im lặng suốt ba ngày. Tôi biết anh giận tôi ghê lắm. Lúc gặp nhau anh hỏi:
- Em đi vui không?
- Bình thường, vì em đi làm bài thực tập.
- Anh thấy không bình thường?
- Sao không bình thường?
- Đi với bạn trai, lại qua đêm trên thuyền, lênh đênh trên biển, khung cảnh hữu tình làm sao kềm giữ được cảm xúc và sự xao động của trái tim?
- Em không đi với bạn trai, em đi với bạn học để làm bài thực tập, anh hiểu không? Bạn học không phải là bạn trai. Em không có bạn trai, chỉ có anh thôi.
- Có gì mà em tắt nguồn phone, anh không liên lạc được?
- Em xin lỗi, vì không ngờ nơi em đến không có sóng di động.
- Lấy gì bảo đảm cho lời em nói mà anh có thể tin được.
- Em luôn giữ gìn em cho anh. Em là của riêng anh, mãi mãi. Nếu anh không tin em thì chúng ta không còn gì để nói với nhau nữa.
- Anh tin em, nhưng không thể tin mù quáng. Anh nhận thức sự việc theo quy luật khoa học, và anh chỉ tin vào chân lý khoa học có thể kiểm chứng. Cần Giờ không phải ngoài vòng phủ sóng. Đi chơi với bạn trai qua đêm, lại lênh đên trên biển, thì điều gì xảy ra, ai cũng có thể đoán được.
- Anh thường nói em phải giữ gìn em cho anh. Và em đã làm đúng điều anh dặn, Em ngủ chung với cô bạn gái trên mui thuyền, hai bạn trai nằm ở khoang thuyền dưới, chủ thuyền canh thức suốt đêm. Thực ra em cũng thức suốt đêm nhớ anh. Em xin lỗi đã làm anh bận lòng.
- Lần sau em không nên như vậy, được không?
- Em xin lỗi.
5. FA: “Forever alone”
Những buổi chiều hoang hoải, con đường dài như vô tận. Mãi xa thật xa là một ngọn núi đứng chơ vơ. Tôi không biết núi từ đâu đến đây và trụ lại ở đó. Nó đứng một mình, giống như tôi, trơi trọi trong chiều hoang. Hai bên đường là rừng cao su bạt ngàn, vắng lặng. Mùa đông, cao su trụi lá trông càng thê thiết. Tôi thường lang thang trong chiều, lang thang vô định với cái đầu trống rỗng và người nhẹ hẫng như mây.
Không biết từ bao giờ tôi mộng du giữa ban ngày như thế. Người qua lại trước mặt tôi như những cái bóng, xa lạ như chưa từng xa lạ. Đường phố tấp nập cửa hàng mua bán, nhưng nó thờ ơ với tôi. Chẳng bao giờ tôi vào những nơi ấy, và vào để làm gì? Sao người ta mua sắm, ăn uống đông đến thế nhỉ, dường như người ta sinh ra chỉ để ăn. Hàng quán nào cũng chật ních người là người. Những ly bia trào bọt đổ vào cổ họng ừng ực. Đôi khi tôi gặp một người bán vé số chào mua. Tôi đứng lại, nhìn họ thất thần. Họ nhìn sững tôi, có thể họ tưởng tôi tâm thần. Phía dưới chân tôi có một thanh niên bán vé số đi bằng hai tay và một chân. Sao lại có một con người khốn khổ và đáng thương đến thế? Anh ta chẳng khác nào một con vật bị què một chân, nhích đi từng bước thật khổ sở. Nhưng nét mặt anh ta thật thanh tú. Tội nghiệp! Dường như anh ta đi khắp thị trấn này để bán vé số. Ở những quãng đường vắng, nắng cháy, mới thấy số kiếp anh ta khốn nạn biết chừng nào. Sao lại có một con người khổ sở còn hơn con vật vậy! Tôi không trả lời được.
Tôi đi lặng lẽ, không vội vã, bởi cũng không biết mình đi đâu, về đâu. Nếu trí nhớ của tôi còn dùng được thì tôi đã đi lang thang như thế từ lớp 8, và đã đi như thế suốt những năm học cấp 3. Tôi trọ học xa nhà, những chiều không có tiết học tôi rời nhà trọ ra đi. Tôi không có bạn, không có người thân ở đây. Tôi cũng không muốn về nhà, bởi nơi ấy còn làm cho tâm hồn tôi hoang vu hơn. Tôi xa lạ ngay trong gia đình mình và xa lạ ngay chính sự hiện hữu của mình. Cha mẹ tôi đã sinh hai đứa con gái, họ mong muốn có một đứa con trai. Tôi là đứa con gái thứ ba ra đời trong sự ghẻ lạnh của cả cha và mẹ, mặc dù mẹ có vẻ thương tôi, vì dù sao tôi cũng là hột máu cắt từ khúc ruột của người. Từ khi có tôi, ba tôi thường hay bỏ nhà đi. Tất nhiên là lúc nhỏ tôi nào biết ba tôi đi đâu, còn mẹ tôi thì dấu kín mọi điều trong lòng. Mãi sau này tôi mới biết sự thật, nhưng đó là việc riêng của hai người. Tôi là kẻ xa lạ, không được quyền can dự vào.
Tôi cô độc từ nhỏ. Tôi thui thủi một mình trong nhà, chẳng ai ngó ngàng đến tôi. Sau tôi là một đứa em trai. Cha mẹ tôi đổ hết tình thương yêu cho nó. Tôi càng bị ghẻ lạnh hơn. Tôi tha thẩn chơi với con vịt ở ngoài vườn, với mấy con búp bê nhỏ. Lớn hơn một chút, tôi trèo lên cây ngồi chơi, nói chuyện với lũ chim chóc đến bắt sâu. Dù ở đâu, tôi cũng biết rằng, tôi chỉ được gửi vào ở trọ nhà cha mẹ tôi, một thời gian, rồi tôi phải đi. Thực ra họ chỉ là hai con người bất đắc dĩ phải cưu mang tôi. Để tôi sống kiếp con người ở cõi trần gian này. Tôi mơ hồ như không phải vậy. Tôi đến đây từ kiếp nào, và để đi tìm một người. Nhưng tôi lại không thể hình dung được người ấy là ai, ở đâu, dung mạo thế nào, thành ra tôi đi tìm người ấy trong vô thức.
Gió đưa tôi đi men theo con đường đến một nơi có những đồi cỏ xanh, thung lũng và suối, có thông reo, đẹp như Đà lạt. Nơi đây, trước kia là nơi nghỉ dưỡng của những chủ đồn điền cao su người Pháp. Bây giờ người ta dùng làm khu văn hóa du lịch. Tôi đi từ đồi này sang đồi khác. Cỏ xanh mượt, êm dưới chân. Tôi cô gắng đi thật nhẹ để không làm cỏ đau. Chiều xuống lãng đãng. Những giọt nắng vàng tươi non lấp loáng qua tán lá. Tôi ngồi xuống một vạt cỏ, dưới một gốc cây. Dường như nơi ấy êm đềm và nương tựa. Tôi vòng tay ôm lấy đầu gối rồi nhìn xuống cỏ.
Tôi tìm kiếm một cái gì đó vu vơ. Những ngọn cỏ mềm và xanh tơ. Tôi cũng là một ngọn cỏ, nhưng là ngọn cỏ cô độc. Xung quanh tôi chẳng có ai. Bất giác một giọt nước mắt lăn trên gò má tôi và rơi xuống đậu trên ngọn cỏ. Giọt nước mắt long lanh như một giọt sương mai. Tôi không biết tại sao mình khóc, và khóc vì cái gì? Tôi tự hỏi, tại sao lại cứ phải vì cái gì? Tại sao cứ phải gán cho cuộc đời này những ý nghĩa? Tại sao người ta sợ sự trống rỗng vô nghĩa. Tôi khóc, thế thôi, chẳng vì cái gì, cũng như tôi sinh ra trong cõi đời này chẳng vì cái gì, chẳng vì ai và chẳng có ý nghĩa gì. Sống tự nó đã có nghĩa. Hiện hữu tự nó đã là nghĩa. Bởi nếu không sống, không hiện hữu thì đâu có gì ngoài hư không?
Bỗng ở đâu một cánh bướm bay đến chỗ tôi ngồi. Con bướm thật đẹp. Đôi cánh của nó màu trắng có những đốm màu đỏ, viền cánh màu vàng. Cặp cánh non lại có màu xanh da trời. Tôi chưa từng thấy một con bướm đẹp và lạ như thế. Nó bay vòng quanh một lúc, rồi đậu xuống một ngọn cỏ trước mặt tôi. Tôi ngồi thật im để không làm bướm sợ mà bay đi. Ít ra bây giờ tôi cũng có một người bạn. Có lẽ bướm tưởng tôi là một đóa hoa chăng, một đóa hoa còn nguyên vẹn hương sắc ở tuổi thiên thần. Bướm ơi, bướm có biết ta cô độc thế nào trong cõi người này không. Giá mà ta cũng là bướm như người, thì sẽ cùng người bay đi khắp mọi nẻo đường, nơi chỉ có hoa cỏ thuần khiết, nơi chỉ có gió thơm và mật ngọt. Bướm ơi cho ta đi với được không.
Nước mắt ứa ra làm nhòa mắt tôi. Tôi bước vào một thế giới khác. Con bướm hóa một người làm tôi ngỡ ngàng. Anh! Anh đã đến bên em. Tôi sung sướng reo lên! Anh là người tôi tìm kiếm từ kiếp nào. Anh dắt tay tôi đứng lên, rồi dẫn tôi đi. Con đường bây giờ đầy hoa hồng. Tôi níu tay anh và hỏi. Anh từ đâu đến? Sao biết em ở đây mà tìm? Anh tìm em có lâu không? Anh chỉ nhìn tôi cười. Dường như ngôn ngữ bất lực để diễn tả tình yêu. Ôi anh yêu, ước gì được mãi bên anh như thế này, anh nhỉ?
Tháng năm 2014
Nguồn: Bản này được viết lại và in trong cuốn: Văn chương Việt Nam, Những gì còn với mai sau. Nxb HNV 2016
